تقسیم هزینه‌ها در قاعده اینکوترمز یکی از مهم‌ترین مسائلی است که به‌نوعی دلیل اصلی ایجاد این قواعد محسوب می‌شود. در امور بازرگانی سود و زیان، دخل‌وخرج، هزینه‌ها و درآمد متغیرهایی هستند که انجام یک معامله را توجیه می‌کنند. در این قسمت از مجموعه مطالب مربوط به اینکوترمز قصد داریم نگاهی داشته باشیم به موضوع قیمت و هزینه‌هایی که در تجارت بین‌الملل هر یک از طرفین باید به آن توجه داشته باشند. برای درک بهتر مطالب گفته شده در این مقاله، توصیه می‌کنیم مطالب قبلی در مورد اینکوترمز را حتماً مطالعه کنید.
ریسک‌هایی که منجر به تقسیم هزینه‌ها در قاعده اینکوترمز می‌شود
موارد زیادی هستند که در تجارت باعث ایجاد هزینه می‌شوند. در کنار متغیرهایی مثل تولید محصول، حمل و نقل و گمرک ریسک‌هایی هم وجود دارد که می‌تواند هزینه‌ها را از مقدار پیش‌بینی‌شده بیشتر کند.
به‌عنوان مثال اگر خسارت وارده به دلیل بسته‌بندی نامناسب یا مغایرت بسته‌بندی با شرایط قرارداد باشد و این موضوع در مراجع صلاحیت‌دار اثبات شود فروشنده نه‌تنها محق به دریافت وجه معامله نیست؛ بلکه ممکن است از سوی خریدار متهم به نقض شرایط قرارداد شود.
در دسته C فروشنده صرفاً موظف به پرداخت هزینه‌های متعارف و قابل پیش‌بینی تا مقصد است که در واقع در زمان انتقال خطر توسط فروشنده پرداخت می‌گردند اگر در زمان حمل اتفاق خاص یا پیش‌بینی‌نشده‌ای حادث شود پرداخت هزینه‌های مربوطه ربطی به فروشنده ندارد و هزینه‌های اضافی باید توسط خریدار پرداخت گردد.
به‌عنوان مثال اگر کشتی در جریان حمل با طوفان شدید مواجه شود و شرکت حمل تصمیم بگیرد برای مدتی کالا را در یک بندر واسطه‌ای تخلیه و بعد از گذشت مدت زمانی با کشتی دیگری حمل ادامه یابد هزینه‌های اضافی ایجاد شده در قواعد دسته C ربطی به فروشنده ندارد.
گاهی اوقات ریسک ممکن است حتی زودتر از هنگامی که فروشنده تعهد تحویل کالا را انجام دهد از فروشنده به خریدار منتقل شود. این حالت در صورتی امکان دارد که خریدار برای انجام کاری که لازم است توسط وی انجام شود تا فروشنده بتواند کالا را تحویل دهد قصور نماید و یا اینکه از تحویل‌گرفتن کالا در زمان و محل مقرر سر باز بزند.
تمامی این مثال‌ها باعث می‌شود تا تقسیم هزینه‌ها در قاعده اینکوترمز اهمیت بالایی پیدا کند. در ادامه روش‌های تقسیم را مرور می‌کنیم.
- بیشتر بخوانید: اینکوترمز چیست؟
روش تقسیم هزینه‌ها در قاعده اینکوترمز
تقسیم هزینه‌ها در قراردادهای فروش عموماً یکی از مهم‌ترین بخش‌ها یا مواد قرارداد هستند.مواد قرارداد مادامه روش‌های تقسیم، طرف‌ها باید بدانند هر کدام چه وظیفه‌ای بر عهده دارند و پرداخت هزینه‌های انجام آن وظایف بین خریدار و فروشنده چگونه باید تقسیم شود. در اغلب مواقع در صورتی که یکی از طرف‌ها اجرای یک وظیفه را به عهده بگیرد، به معنای آن است که پرداخت هزینه اجرای آن تعهد نیز به عهده اجراکننده آن وظیفه است مگر اینکه در قرارداد به نحو دیگری توافق شود.
درباره تقسیم هزینه‌ها یک اصل اساسی وجود دارد که به‌اندازه کافی واضح است. این اصل دلالت بر این دارد که فروشنده باید هزینه‌های لازم برای رساندن کالا به محل مورد توافق برای تحویل را پرداخت نماید و خریدار تمامی هزینه‌های بعد از آن محل تا رساندن کالا به محل خود را پرداخت می‌نماید.
باید دقت نمود اجراکردن این اصل در عمل کار ساده‌ای نیست چرا که تقسیم وظایف در قواعد متنوع به طور کامل و مشخص در اینکوترمز تعریف شده نیست. بنابراین بهتر است چگونگی تقسیم هزینه‌ها و وظیفه‌ها به‌صورت دقیق‌تر و روشن‌تر تعیین شود.
- مطلب مرتبط: تعیین مسئولیت‌ها طبق قاعده اینکوترمز
اطلاع به خریدار و فروشنده
در هر معامله خریدار و فروشنده موظف هستند اطلاعات خاصی را در اختیار یکدیگر قرار دهند. در اینکوترمز در مورد روش یا رسانه ارسال پیام‌ها و اعلامیه‌ها یا اطلاعیه‌ها الزامات مشخصی تعریف نشده است. این موضوع معمولاً در قراردادها در ماده خاصی تحت عنوان “اعلامیه‌ها” یا “اطلاعیه‌ها مشخص می‌گردد. در صورتی که طرفین در قرارداد توافق کرده باشند می‌توان از اینترنت به‌عنوان ابزار یا رسانه مورد نظـر استفاده کرد. اما بهتر است آدرس اینترنتی پست الکترونیک و دیگر آدرس‌های مربوط به طرف‌ها در قرارداد صریحاً مشخص شود تا از مشکلات آتی اجتناب شود. نوع و ماهیت اطلاعات بستگی به قاعده مورد بحث دارد و در تمامی قواعد یکسان نیست.
شرایطی که خریدار اطلاع‌می‌دهد
در صورتی که تاریخ زمان و نقطه مشخصی برای تحویل در قرارداد تعیین نشده باشد و خریدار طبق قرارداد حق داشته باشد آنها را تعیین نماید، باید در زمان مناسب و با ارائه مهلت کافی برای انجام وظایف فروشنده به وی اطلاعات زیر را ارائه نماید:
- زمان و محلی که خریدار باید و قادر است کالا را در دسته E و D تحویل بگیرد
- حمل‌کننده و زمان تحویل کالا و نوع حمل و مقصد برای بسته‌بندی در دسته F
- زمان حمل و مقصد مورد نظر در دسته C
در هر معامله خریدار و فروشنده موظف هستند اطلاعات خاصی را در اختیار یکدیگر قرار بدهند. طرفین باید بدانند در هر قاعده چه اطلاعاتی در اختیار طرف مقابل قرار بگیرد.
شرایطی که فروشنده اطلاع می‌دهد
به طور متقابل فروشنده هم باید در موارد زیر به خریدار اطلاع‌رسانی نماید:
- در قاعده EXW کالا چه زمان و کجا در اختیار خریدار قرار می‌گیرد؟ در صورتی که طبق قرارداد انتخاب محل با فروشنده باشد یا محل تحویل در قرارداد مشخص نشده باشد. در صورتی که محل در قرارداد یا جلو واژه EXW در قرارداد مشخص نشده باشد فروشنده حق انتخاب دارد.
- در دسته C و F کالا در چه زمان و کجا به دست حمل‌کننده رسید؟
- در دسته D انتظار می‌رود کالا در چه زمان و کجا به مقصد برسد. همچنین باید اطلاعات لازم به خریدار ارائه گردد تا وی برای تحویل‌گرفتن کالا آماده باشد و امور مربوطه را هماهنگ نماید.
بهتر است فروشنده در دسته C تعهدی بابت زمان دقیق رسیدن کالا به مقصد نهایی به خریدار ندهد.
نقش بیمه در تقسیم هزینه‌ها طبق قاعده اینکوترمز
شرایط بیمه نیازمند ارائه اطلاعات تکمیلی است که طرفین باید به یکدیگر ارائه کنند. به‌عنوان مثال در دو قاعده CIF و CIP اگر خریدار کلوز بیمه‌ای کامل‌تری نسبت به کلوز C از فروشنده توقع دارد یا می‌خواهد کالا را در برابر خطرات بیشتری بیمه نماید باید این موضوع را به اطلاع فروشنده برساند یا این موضوع صریحاً در قرارداد لحاظ گردد.
چنانچه این شرط در قرارداد نباشد، فروشنده مسئولیتی در قبال آن ندارد و وظیفه‌اش صرفاً در حد کلوز C با کمترین پوشش بیمه است. در دیگر قواعد که خریدار می‌خواهد کالا را بیمه کند ممکن است نیازمند بعضی اطلاعاتی باشد که فروشنده باید به وی بدهد.
از جمله اطلاعات دیگری که عموماً فروشنده در اختیار خریدار قرار می‌دهد می‌توان به نوع و سن وسیله حمل یا نوع دقیق بسته‌بندی اشاره کرد. این موضوع مسئلۀ بسیار مهمی در زمینۀ تقسیم هزینه‌ها در قاعده اینکوترمز به حساب می‌آید.
مدرک تحویل دادن یا تحویل گرفتن کالا
فروشنده در اغلب قواعد موظف است سند حمل معتبر و قابل قبول به خریدار تحویل بدهد. سند حمل اثبات‌کننده این است که فروشنده کالا را در تاریخ توافق شده یا بازه زمانی مورد توافق به شرکت حمل تحویل داده است. سند مذکور اصطلاحاً “بارنامه” یا “راهنامه ” نام دارد و اهمیت آن در تجارت بسیار زیاد است. این برگه به خریدار این اختیار را می‌دهد که در مقصد، محمولۀ مورد نظر را از شرکت حمل دریافت کند.
سند حمل مطابق با قرارداد فروش و حمل صادر می‌شود و در زمان مناسب در اختیار خریدار قرار می‌گیرد. در قواعد اینکوترمز به “سند حمل متعارف” اشاره می‌شود. به عبارتی سند حمل اثبات‌کننده این است که فروشنده، کالا را در تاریخ توافق شده یا بازه زمانی توافق شده به شرکت حمل تحویل داده است.
منظور از بارنامه، سندی است که با نوع حمل و قرارداد فروش انطباق داشته باشد. به‌عنوان مثال در قواعد ۴ گانه ویژه حمل دریایی (FAS، FOB، CFR، CIF) این سند باید بارنامه دریایی قابل معامله باشد مگر اینکه در قرارداد به نحو دیگری توافق شود. از سوی دیگر در سه قاعده FOB ،CFR و CIF اشاره‌ای به بارنامه ON BOARD نشده است. با این وجود طبق قواعد فروشنده تا زمانی که کالا را در این حالت تحویل ندهد تعهدات خود را تمام نکرده است.
بنابراین، فروشنده باید بارنامه‌ای ارائه نماید که متعارف بوده و در حمل دریایی قابلیت انتقال داشته باشد. عموماً بانک‌ها بارنامه متعارف را بارنامه‌ای می‌دانند که بدون شرط صادر شده در نسخ کامل بارگیری روی شناور و به حواله‌کرد شخص معینی باشد. مجموع این موارد کمک می‌کند تا تقسیم هزینه‌ها در قاعده اینکوترمز ساده‌تر انجام شود.
- در همین رابطه: مراحل ترخیص کالا از گمرک
جمع‌بندی
تقسیم هزینه‌ها در قاعده اینکوترمز این حسن را دارد که طرفین معامله به شکلی شفاف و واضح از جزئیات مخارج باخبر می‌شوند. به این ترتیب آنها محاسبۀ دقیق‌تری از میزان سود خواهند داشت. در کنار این موضوع چنانچه حوادث غیر مترقبه‌ای رخ دهد خریدار و فروشنده می‌دانند که به چه روشی باید خسارت را جبران کنند.
شرکت بازرگانی بین‌الملل و ترخیص کالا دیده بان تجارت با بیش از 10 سال سابقه در حوزۀ تجارت، صادرات کالا، واردات، انتقال ارز و ثبت سفارش خارجی یکی از بهترین گزینه‌ها برای تاجران بازرگانان کشور برای واردات و صادرات کالاست. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره از طریق شماره‌تلفن: 09178295849 با ما در تماس باشید!