اینکوترمز در سه حوزه اساسی به ابهام‌زدایی می‌پردازد و سعی می‌کند سهم طرفین معامله یعنی خریدار و فروشنده را در هر حوزه، واضح مشخص و معین کند. این سه حوزه اساسی عبارت‌اند از: هزینه‌ها، تعهدات قراردادی و ریسک‌ها. تعیین مسئولیت ها طبق قاعده اینکوترمز بر این اساس انجام می‌شود که در ادامه راجع به آن بیشتر توضیح خواهیم داد.
سه قلمرو جغرافیایی در قرارداد فروش
در قرارداد فروش بین‌المللی معمولاً کالا از سه قلمرو عبور می‌کند. این سه منطقه عبارت‌اند از: کشور فروشنده، منطقه حمل و نقل بین المللی، و منطقه کشور خریدار. در صورتی که تجارت بین دو کشور همسایه انجام شود قلمرو دوم به‌عنوان یک منطقه مستقل حذف و در دو قلمرو دیگر ادغام می‌شود. در حالت کلی کالا باید از سه ناحیه عبور کند. هرکدام از این سه منطقه هزینه‌های متعدد و ریسک‌های مختلفی دارند. تعیین مسئولیت ها طبق قاعده اینکوترمز بر اساس این متغیرها انجام می‌شود.
قلمرو کشور فروشنده
در قلمرو کشور فروشنده، کالا باید تولید و بسته‌بندی شود، به دست حمل‌کننده داخلی برسد، در محل فروشنده روی وسیله حمل بارگیری و درنهایت به مرز کشور فروشنده برسد. کالا سپس در گمرک مرزی تخلیه و بعد از هماهنگی و اجرای بازرسی کالا توسط شرکت بازرس و انجام عملیات ترخیص گمرکی کالا و پرداخت هزینه‌ها و حقوق صدوری احتمالی به شرکت حمل تحویل و روی وسیله حمل بین‌المللی بارگیری می‌گردد.
قلمرو بین کشور فروشنده و خریدار یا فاصله بین مرز دو کشور
بعد از بارگیری و تحویل کالا به شرکت حمل بین‌المللی، کالا با عبور از مسیرهای بین‌المللی به مرز کشور خریدار می‌رسد و تخلیه می‌شود. مقامات بندری و گمرکی کشور مقصد، کالا را پس از انجام تشریفات، به خریدار تحویل می‌دهند.
قلمرو کشور خریدار
بعد از تخلیه کالا در گمرک کشور خریدار، محموله باید تا مراجعه صاحب آن نگهداری و در انبارهای متناسب حفاظت شود. در صورتی که تا زمان تعیین شده صاحب کالا به گمرک مراجعه نکند کالا متروکه اعلام می‌شود. صاحب کالا به گمرک مراجعه و ترخیص کالای مورد نظر را شروع می‌کند. بعد از اخذ مجوزهای مربوطه و پرداخت هزینه‌ها و صدور پروانه سبز، کالا بارگیری و به مقصد مورد نظر در کشور حمل می‌شود.
تا اینجا مشخص است که در این فرایند هزینه‌ها ریسک‌ها و تعهدات قراردادی متعددی حادث می‌شود که در صورت بی‌توجهی به آنها ممکن است ضرر و زیان قابل توجهی به هر یک از طرفین وارد شود.
- بیشتر بخوانید: اینکوترمز چیست به زبان ساده
برآورد هزینه و تعیین مسئولیت ها طبق قاعده اینکوترمز
برای انجام یک معامله بازرگانی بین المللی مراحل متعددی طی می‌شود و هر مرحله هزینۀ خاص خودش را دارد. تعیین مسئولیت‌ها طبق قاعده اینکوترمز بیشتر برای پوشش همین هزینه‌ها انجام می‌شود تا هر یک از طرفین بتوانند بر اساس مخارج خود، سود حاصل از این تجارت را محاسبه کنند. این هزینه‌ها به طور خلاصه و فهرست‌وار به شرح زیر هستند:
- قیمت تمام شده کالا در کارخانه
- بسته‌بندی
- هزینۀ تهیه اسناد
- هزینۀ تأیید اسناد
- هزینۀ جابه‌جایی و بارگیری در محل فروشنده کالا
- حق بیمه
- هزینۀ بازرسی
- حمل داخلی در کشور فروشنده
- هزینۀ بارگیری
- حقوق ورودی و صدوری
- مالیات
- کرایه حمل
- هزینۀ تخلیه
- هزینه‌های بانکی
- هزینۀ انبارداری و نگهداری در گمرک
- هزینۀ حمل داخلی در کشور خریدار
- تخلیه در محل خریدار
تعیین مسئولیت ها طبق قاعده اینکوترمز برای تعهدات قراردادی
خریدار و فروشنده علاوه بر متحمل شدن بخشی از هزینه‌ها با پذیرش یک قاعده خاص از اینکوترمز یک دسته تعهدات و مسئولیت‌های خاص را نیز می‌پذیرند. این مسئولیت‌ها در اینکوترمز ۲۰۲۰ به‌صورت کاملاً استاندارد در ده مورد مجزا مشخص و معین شده است. این ده مورد در جدول زیر به‌صورت مختصر نشان داده می‌شود.
خریدار و فروشنده علاوه بر اینکه قسمتی از هزینه‌ها را تقبل می‌کنند، با پذیرش یک قاعده خاص از اینکوترمز تعدادی از تعهدات و مسئولیت‌های خاص همچون حمل، بیمه بازرسی و… را نیز برعهده می‌گیرند.
مسئولیت‌های فروشنده
- تعهدات عمومی فروشنده (تهیه کالا و صدور فاکتور)
- پروانه‌ها مجوزها (ترخیص امنیتی و دیگر تشریفات گمرکی)
- قرارداد حمل و بیمه
- تحویل‌دادن کالا
- انتقال خطرات (مسئولیت‌ها)
- تقسیم (تسهیم) هزینه‌ها
- اطلاع به خریدار
- مدرک تحویل‌دادن کالا
- بازبینی، بسته‌بندی، علامت‌گذاری
- کمک، ارائه اطلاعات و هزینه‌های مربوطه
مسئولیت های خریدار
- تعهدات عمومی خریدار (پرداخت قیمت)
- پروانه‌ها، مجوزها، ترخیص امنیتی و دیگر تشریفات گمرکی
- قرارداد حمل و بیمه
- تحویل‌گرفتن کالا
- انتقال خطرات (مسئولیت‌ها)
- تقسیم (تسهیم) هزینه‌ها
- اطلاع به فروشنده
- مدرک تحویل‌گرفتن کالا
- بازرسی کالا
- کمک، ارائه اطلاعات و هزینه‌های مربوطه
توضیح کوتاهی در مورد انتقال خطرات (مسئولیت‌ها)
در اینکوترمز وقتی بحث “انتقال خطر” مطرح می‌گردد، از واژه “زیان” یا “خسارت وارده به کالا” استفاده می‌شود. نکته قابل توجه این است که اگر فروشنده کالا را در محل مقرر و طبق قرارداد تحویل بدهد و بعداً ریسک محقق شود، خریدار موظف است حتی در صورتی که کالا آسیب دیده باشد و یا اصلاً به مقصد نرسد، وجه معامله را طبق شرایط قرارداد به فروشنده پرداخت کند.
باید دقت کرد که ممکن است خسارت وارده به دلیل قصور فروشنده در انجام یا عدم انجام تعهداتش باشد. اینکوترمز به انواع ریسک‌ها نمی پردازد ولی در تمامی قواعد یک نقطه و محل معین برای انتقال کلیه خطرات از فروشنده به خریدار تعیین می‌نماید. این ساده‌ترین توضیح برای این مفهوم است.
- در همین رابطه: مراحل ترخیص کالا از گمرک
سخن پایانی
یکی از ارکان اصلی معاملات و تجارت بین‌الملل تعهدات و مسئولیت‌هایی است که هر یک از طرفین نسبت به دیگری دارد. تعیین مسئولیت ها طبق قاعده اینکوترمز کمک می‌کند تا همه چیز طبق در قرارداد منعقد شده شفاف و واضح باشد. در این مطلب عمده مسئولیت‌ها و تعهداتی که در یک قرارداد تجاری بین خریدار و فروشنده وجود دارد را مورد بررسی قرار دادیم؛ امیدواریم که موارد ذکر شده برای شما مفید بوده باشد.
شرکت بازرگانی بین‌المللی و ترخیص کالا دیده بان تجارت با بیش از 10 سال سابقه در حوزۀ تجارت در تمامی مراحل ثبت سفارش، خرید، انتقال ارز، حمل و نقل بین المللی، ترخیص و تحویل کالا همراه شما خواهد بود. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره از طریق شماره تلفن: 09178295849 با ما در تماس باشید!