با افزایش جمعیت در ایران در سال‌های اخیر، تولیدات داخلی نمی‌تواند نیازهای بازار را به خوبی برآورده کند. به همین دلیل، هر ساله محصولات متعددی از کشورهای مختلف وارد ایران می‌شوند تا نیازهای مردم و صنایع مختلف رفع شود. کالاهای وارداتی طی تشریفات و رویه‌های خاص از بنادر و گمرک‌های کشور خارج و به دست مصرف‌کننده می‌رسند. اگر در حوزۀ بازرگانی فعالیت می‌کنید آشنایی با مراحل ترخیص کالا از گمرک به شما کمک می‌کند تا در زمان ترخیص تمامی پیش‌نیازهای این کار را انجام دهید و این پروسه طولانی را در کوتاه‌ترین زمان به پایان برسانید.
در این مطلب قصد داریم در مورد مراحل ترخیص کالا از گمرک به طور کامل توضیح بدهیم و نکات حائز اهمیت در این زمینه را بیان کنیم؛ با ما همراه باشید!
ترخیص کالا چیست؟
ترخیص کالا مراحلی است که مالک بار برای آزاد کردن کالاهای وارداتی یا صادراتی خود از گمرک انجام می‌دهد. این فرآیند نیازمند دانش، مهارت و تخصص بالایی است و معمولاً توسط افراد ماهری انجام می‌شود که توانایی ترخیص کالا را دارند. با انجام صحیح این فرآیند، می‌توان از پرداخت جریمه‌های تأخیر جلوگیری کرد و کالاها را به موقع به مقصد ارسال کرد.
ترخیص کالا شامل انجام فرایندها و اقداماتی است که به آزادسازی و حمل کالاها می‌انجامد. این فرآیند نیازمند ارائه مدارک مورد نیاز، پرداخت مالیات و عوارض مختلف و هزینه‌های مرتبط با حمل و نقل است.
در طول فرآیند ترخیص کالا، باید اسناد لازم را آماده کرده و هزینه‌های مربوطه را پرداخت کرد. این هزینه‌ها شامل مالیات، حقوق گمرکی و سایر هزینه‌های مرتبط با حمل و نقل است.
توصیه می‌شود که اگر دانش و تجربه کافی در این زمینه را ندارید، از کمک یک شرکت ترخیص کاری حرفه‌ای استفاده کنید تا این فرآیند به بهترین شکل انجام و در هزینه و زمان صرفه‌جویی شود.
مراحل ترخیص کالا از گمرک
در این مقاله در مورد مراحل ترخیص کالا از گمرک، ابتدا به صورت کلی روند انجام این کار را بررسی می‌کنیم و سپس جزئیات کار را شرح خواهیم داد. روش انجام این کار به ترتیب زیر است:
- تقدیم اسناد: در این مرحله، واردکننده باید اسناد مربوط به کالای وارداتی خود را به گمرک ارائه دهد. این اسناد شامل فاکتور فروش، بارنامه، گواهی مبدأ و سایر مدارک مربوطه است.
- پرداخت گمرکی: واردکننده باید هزینه‌های گمرکی را پرداخت کند که شامل گمرکات، مالیات‌ها و هزینه‌های دیگر است. پس از پرداخت هزینه‌های مربوطه، مرحله بعدی آغاز می‌شود.
- بازرسی کالا: گمرک کالاها را بررسی کرده و با استانداردهای موردنیاز هماهنگ می‌کند. در صورتی که کالاها مطابق با مقررات باشند، فرآیند به مرحله بعدی می‌رود.
- تشخیص گمرکی: در این مرحله، گمرک ارزش و نوع کالا را تشخیص می‌دهد و مشخص می‌کند که آیا کالاها باید تحت گمرکات خاصی مانند مالیات و عوارض قرار بگیرند یا خیر.
- صدور مجوزها: گمرک در صورت لزوم، مجوزهای لازم را برای ترخیص کالا صادر می‌کند، این مجوزها می‌تواند شامل مجوز واردات کالا، گواهی‌نامه بهداشت، و سایر مجوزهای مرتبط باشد.
- ترخیص نهایی: در این مرحله، پس از انجام تمامی مراحل و دریافت تأییدیه‌ها و مجوزهای لازم، کالاها توسط واردکننده از گمرک ترخیص می‌شوند و به انبار مقصد ارسال می‌شوند.
جزئیات مراحل ترخیص کالا از گمرک
فرایند ترخیص جزئیاتی دارد که اطلاع از آنها به تسریع فرایند می انجامد. این جزئیات را در ادامه می‌خوانید:
الف: ثبت اظهار در سامانه EPL
برای شروع فرآیند ثبت سفارش و ترخیص کالا از گمرک، ابتدا باید اظهارنامه مربوطه را در سامانه EPL تکمیل و اطلاعات مرتبط با کالا را به صورت آنلاین وارد کنید. این مرحله به صورت آنلاین انجام می‌شود و نیازی به حضور حضوری ندارد. براساس دستورالعمل‌های موجود در وب‌سایت رسمی گمرک (irica.gov.ir)، ارائه اظهارنامه گمرکی و تمامی اطلاعات مربوط به کالا برای ترخیص آن ضروری است.
انواع اظهارنامه
تعیین نوع اظهارنامه گمرکی باید پیش از آغاز فرآیند اظهار کالا و در مرحله تنظیم اظهارنامه انجام شود. این اقدام به گمرک امکان می‌دهد تا رویه‌های مربوطه را به‌درستی اعمال کرده و کنترل‌های لازم را انجام دهد. انتخاب نوع صحیح اظهارنامه گمرکی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هر نوع اظهارنامه متناسب با رویه گمرکی خاصی طراحی شده است.
بنابراین، پیش از ثبت اظهارنامه در سامانه‌های گمرکی، باید نوع مناسب آن را با توجه به ماهیت کالا و هدف از واردات یا صادرات تعیین کنید. این انتخاب در مراحل اولیه فرآیند اظهار کالا صورت می‌گیرد و تأثیر مستقیمی بر مراحل بعدی ترخیص کالا دارد.
اظهارنامه واردات قطعی، واردات موقت ، صادرات قطعی و صادرات موقت ترانزیت داخلی و خارجی از جمله اظهارنامه های مرسوم گمرکی هستند که هر کدام بسته به نوع اظهارنامه کاربرد خاصی دارد و تفاوت آنها در مدت زمان نگهداری کالا در کشور و هدف از ورود یا خروج آن است.
مدارک مورد نیاز برای اظهار کالا در گمرک ایران
کپی کارت بازرگانی معتبر:
کارت بازرگانی مجوزی است که به افراد حقیقی یا حقوقی اجازه می‌دهد به فعالیت‌های تجاری بین‌المللی بپردازند، مانند واردات و صادرات کالا. این کارت توسط اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران صادر می‌شود و لازمه انجام بسیاری از معاملات تجاری با خارج از کشور است. کارت بازرگانی شامل اطلاعات هویتی دارنده، نوع فعالیت و شماره شناسایی کارت است
قبض انبار:
قبض انبار، سندی است که توسط انباردار به‌عنوان تأیید دریافت کالا از تحویل‌دهنده صادر می‌شود. این سند شامل اطلاعاتی نظیر نوع کالا، تعداد، وزن، تاریخ ورود به انبار و مشخصات مالک کالا است. در فرآیندهای گمرکی، قبض انبار نشان‌دهنده مالکیت کالا و وضعیت نگهداری آن در انبارهای گمرکی است و برای ترخیص کالا از گمرک ضروری است.
بارنامه:
بارنامه (Bill of Lading) سندی قانونی است که توسط شرکت حمل‌ونقل صادر می‌شود و به‌عنوان قرارداد بین فرستنده و شرکت حمل‌ونقل عمل می‌کند.
ترخیصیه:
ترخیصیه (Delivery Order) سندی است که توسط شرکت حمل‌ونقل یا نماینده قانونی آن صادر می‌شود و به صاحب کالا یا نماینده او اجازه می‌دهد کالا را از انبار گمرک تحویل بگیرد. این سند نشان‌دهنده تسویه‌حساب صاحب کالا با شرکت حمل‌ونقل است و به گمرک اعلام می‌کند که از نظر شرکت حمل‌ونقل، تحویل کالا به صاحب آن بلامانع است.
گواهی مبدأ:
گواهی مبدأ، سندی است که تأیید می‌کند کالا در کدام کشور تولید یا فرآوری شده است. این گواهی معمولاً توسط اتاق‌های بازرگانی یا مراجع ذی‌صلاح کشور تولیدکننده صادر می‌شود و برای بهره‌مندی از تعرفه‌های ترجیحی گمرکی، اخذ و ارائه آن ضروری است.
فاکتور:
فاکتور، سندی است که فروشنده پس از ارسال کالا به خریدار ارائه می‌دهد و شامل جزئیات می‌شود. این سند به‌عنوان مدرک قانونی برای پرداخت و تسویه‌حساب بین طرفین عمل می‌کند.
پروفورما:
پروفرما (Proforma Invoice) یک سند غیررسمی است که معمولاً توسط فروشنده به خریدار قبل از ارسال کالا یا انجام خدمات صادر می‌شود. این سند اطلاعات اولیه‌ای از معامله را فراهم می‌کند و هدف اصلی آن آگاه ساختن خریدار از جزئیات اولیه کالا، قیمت، شرایط پرداخت و زمان تحویل است.
اعلامیه تأمین ارز یا برات نامه:
اعلامیه تأمین ارز سندی است که جزئیات تأمین ارز برای خرید کالاهای وارداتی را مشخص می‌کند. این سند شامل اطلاعاتی مانند مبلغ ارز تأمین‌شده، تاریخ و زمان گشایش اعتبار، و جزئیات مربوط به نقل و انتقالات ارزی است. اعلامیه تأمین ارز به‌عنوان مدرکی برای گمرک عمل می‌کند تا اطمینان حاصل شود که ارز مورد نیاز برای واردات کالا تأمین شده است.
مجوز ثبت سفارش:
مجوز ثبت سفارش برای واردات کالا به کشور صادر می‌شود و از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت یا سایر مراجع ذی‌صلاح برای برخی کالاهای خاص مورد نیاز است. این مجوز تأیید می‌کند که کالا برای واردات به کشور مجاز است و واردکننده اجازه دارد که به ثبت سفارش و دریافت ارز برای واردات آن کالا اقدام کند.
لیست عدلبندی:
لیست عدلبندی توسط تأمین‌کننده یا واردکننده تهیه می‌شود و شامل جزئیات مربوط به بسته‌بندی کالاهای وارداتی است. این لیست شامل اطلاعاتی مانند تعداد بسته‌ها، وزن هر بسته، ابعاد و سایر ویژگی‌های بسته‌بندی کالا است. این سند برای گمرک و ترخیص کالا از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا به گمرک کمک می‌کند تا بار موجود را به‌درستی شناسایی و شمارش کند.
بیمه‌نامه:
بیمه‌نامه سندی است که توسط شرکت بیمه صادر می‌شود و نشان‌دهنده پوشش بیمه‌ای است که برای کالا در طول حمل‌ونقل از مبدا تا مقصد نهایی فراهم شده است.
پروانه بهره‌برداری
پروانه بهره‌برداری سندی است که از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای واحدهای تولیدی یا صنعتی صادر می‌شود. این سند به‌طور رسمی به‌منظور شروع یا ادامه فعالیت‌های تولیدی و صنعتی اعطا می‌شود. پروانه بهره‌برداری برای واحدهای تولیدی و صنعتی ضروری است تا بتوانند برای واردات مواد اولیه، تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز به گمرک مراجعه کنند. این سند از نظر گمرک به‌عنوان مدرک مجاز برای انجام واردات مرتبط با تولید استفاده می‌شود.
وکالتنامه رسمی، کارت حق العملکاری:
این دو سند به‌طور کلی برای تسهیل فرآیند ترخیص کالا و انجام امور گمرکی توسط اشخاص ثالث استفاده می‌شوند. واردکنندگان یا صادرکنندگان ممکن است برای تسریع و سهولت در فرآیند ترخیص از وکلای گمرکی و حق‌العملکاران استفاده کنند.
پروانه صادراتی:
پروانه صادراتی برای صادرات کالاهای تجاری از کشور ضروری است و به‌عنوان مدرک رسمی برای گمرک عمل می‌کند تا فرآیند صادرات به‌طور قانونی انجام شود.
همچنین، ممکن است مجوزهای قانونی دیگری مانند گواهی بهداشت، استاندارد، انرژی اتمی، قرنطینه نباتی و سایر مجوزهای مورد نیاز برای ترخیص کالا از گمرک بر اساس نوع کالا مورد نیاز باشد.
ب: احراز هویت و تخصیص شماره
در این مرحله، مدارک شما توسط مرکز احراز هویت، یعنی دایره فنی گمرک، بررسی می‌شود و در صورت تأیید، یک شماره ثبت یا کوتاژ به شما اختصاص داده می‌شود. دریافت کوتاژ به معنای ثبت اظهارنامه واردات یا صادرات کالای شما با یک شماره منحصر به فرد و قانونی است.
ت: کنترل کالا
کالای شما در مراحل ترخیص از گمرک، به یکی از سه مسیر سبز، زرد و قرمز راه‌یابی می‌شود تا به صورت قانونی وارد شورای کشور شود. قرار گرفتن در مسیر زرد و قرمز نشان از نیاز به کنترل دارد که توسط کارشناسان و بازرسان انجام می‌شود. آنها کالاها را با اسنادی که شما ارائه داده‌اید، مورد بررسی قرار می‌دهند. پس از ارزیابی و تأیید، کالاها تائید می‌شوند.
ث: دریافت مجوزهای لازم
در صورت نیاز به مجوزها و مدارک برای آزادسازی کالا، باید این مرحله تکمیل شود. مجوزهای استاندارد، بهداشتی، مخابراتی، قرنطینه، اتمی، تجهیزات پزشکی و دیگر مجوزهای مربوطه برای کالاهای مختلف لازم است.
ج: بررسی تعرفه و تطابق کالا
در این مرحله، کارشناسان تعرفه گمرکی کالا را بررسی کرده و تطابق آن با مدارک ارائه شده توسط شما را اعلام می‌کنند. همچنین، مجوزهای ارائه شده در مراحل قبل را مورد بررسی و تأیید قرار داده و در صورت عدم مشکل، آنها را تأیید می‌کنند.
چ: صندوق و صدور سند ترخیص
پس از تأیید نهایی، صاحب کالا و تاجر موظف به پرداخت هزینه مقرر از سوی گمرک است و پس از انجام پرداخت، فیش پروانه سبز گمرک برای او صادر می‌شود. با دریافت این فیش، صاحب کالا می‌تواند به مراحل خروج کالا از گمرک بپردازد.
ه: انبارداری و اجازه بارگیری
بعد از صدور سند ترخیص، تسویه حساب با شرکت حمل و نقل انجام شده و قبل از بارگیری کالا، اجازه بارگیری از گمرک صادر می‌شود. صاحب کالا باید هزینه انبارداری را نیز پرداخت کند که شامل هزینه‌های تخلیه و بارگیری، بیمه کالا و مدت زمان ماندن کالا در انبار است.
س: خروج کالا از گمرک
پس از انجام تمامی مراحل، صاحب کالا می‌تواند بیجک انبار را از انبار دار گمرک دریافت کرده و کالا را بارگیری کند. پس از بررسی مجدد، اجازه خروج کالا از گمرک صادر می‌شود.
- بیشتر بخونید: تعرفه های گمرکی 1402
کلام پایانی
مراحل ترخیص کالا از گمرک شامل یک فرآیند پیچیده است که نیازمند دقت و دانش فنی است. با رعایت مراحل فوق، واردکنندگان و صادرکنندگان می‌توانند این فرآیند را به‌طور موثر و بهینه انجام دهند و از هرگونه مشکل یا تأخیر در ترخیص کالا از گمرک جلوگیری کنند. شرکت ترخیص کالا دیده بان تجارت با سال‌ها تجربه و تخصص در حوزۀ بازرگانی بین المللی و گمرک آماده ارائه خدمات به بازرگانان عزیز است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت راهنمایی و مشاوره از طریق شماره تماس: 09178295849 با کارشناسان ما در تماس باشید.
به روزرسانی شده در 22 دی 1403